کتاب درس‌گفتارهایی دربارۀ نقد و نظریۀ ادبی ـ تألیف دکتر مرجان علی اکبرزاده زهتاب

توضیحات

امروزه مقصود از نقد ادبی، پرداختن به معایب یک اثر ادبی نیست بلکه معمولا آثاری برجسته و ارزشمند به بوتۀ نقد کشیده می‌شوند و منتقد ادبی برآن است نقاط قوت آن اثر را واکاوی نموده، زوایای پنهان و نامکشوف آن -که بر مخاطب عادی آشکار نیست- را تحلیل و بررسی نماید. پس منتقد ادبی چونان کارآگاهی است که با موشکافی، کشف و تحلیل می‌کند. با چنین دیدگاهی نقد ادبی مقوله‌ای است بسیار هیجان‌انگیز که می‌تواند چشمان منتقد و مخاطبان را گشوده، موجب گردد نه‌تنها با آثار ارزشمند ادبی ارتباط بهینه‌ای برقرار سازند بلکه در دیگرعرصه‌های زندگی نیز زوایای پنهانی را کشف و آشکار ‌می‌کند. ادبیات هر سرزمینی، نمود و ظهور فرهنگ و هویت آن کشور است و البته هویت‌سازِ مردمان آن. بنابراین هریک از ما به‌عنوان یک ایرانی یا یک فارسی‌زبان -فارغ از رشتۀ تحصیلی خود- برای حفظ هویت ملی و ارزش‌های فرهنگی خود می‌بایست با میراث ادب فارسی اعم از ادب کلاسیک و معاصر، به‌گونه‌ای ژرف‌تر ارتباط برقرار ساخته، این گنجینه‌های فرهنگی را به نسل‌های بعد منتقل سازیم. برای انجام این مهم، نقد ادبی با ژرف‌نگری، موشکافی و دقتِ نظر در آثار ادبی می‌تواند راه‌گشا باشد. به‌ویژه آن‌که نقد ادبی، دانشی بینارشته‌ای محسوب شده، می‌تواند میان ادبیات و بسیاری از علوم دیگر (مانند فلسفه، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی، روان‌شناسی، محیط زیست، اقتصاد…) پل پیوندی برقرار سازد و با بهره‌گرفتن از نظریه‌های ادبی که جنبۀ جهانی دارد موجبات غنا و گسترش ادب فارسی را فراهم آورده، جهانی شدنِ بیش از پیشِ آن را موجب گردد. کتاب پیش روی با توجه به اهمیت درک مباحث تئوریکِ نقد ادبی، ابتدا به مباحث نقد نظری پرداخته، تاريخچه‌اي اجمالي از نقد ادبي در ايران و جهان را بررسي نموده، چند نظریۀ نقد ادبی؛ نقد اسطوره‌شناختي، نقد بوم‌گرايي، نقد جامعه‌شناختي، نقد روان‌شناختی، نقد زبان‌شناختی و نقد فمينيستي را تعریف و تبیین کرده، آنگاه از دیدگاه نقد ادبیِ تجربی یا کاربردی به بررسی و معرفی پژوهشی در هریک از نظریه‌های مطروحه پرداخته است. بدین‌ترتیب پس از معرفی هر نظریۀ نقد ادبی، حداقل یک اثر ادبی (در حوزۀ ادب کلاسیک یا معاصر) به‌صورت کاربردی مورد نقد قرار گرفته است.